هنرستان آلمانی، مادر دانشگاه علم و صنعت - مجله سرگرمی

اردیبهشت سال 1399 که گذشت نخستین هنرستان صنعتی ایران در تهران 113 ساله شد. هنرستانی که بعد از گذر از یک قرن و 13 سال همچنان درهایش به سوی دانش آموزان باز است و قدیمی ترین مدرسه فعال کشور.

هنرستان صنعتی پسران تهران یک سال بعد از امضای فرمان مشروطه توسط مظفرالدین شاه در اردیبهشت 1286 شمسی در همسایگی بیمارستان دولتی با همکاری آلمانی ها افتتاح شد. درست است که دارالفنون بخش فنی داشت، اما میزان دروس فنی و مهندسی که در این مدرسه تدریس می شد کافی نبود و نمی توانست متخصصانی را تربیت کند که جای متخصصان فرنگی را بگیرد. ایده راه اندازی این هنرستان را محمودخان احتشام السلطنه داد. او چندسالی وزیر مختار ایران در برلن بود و در آن جا از نزدیک با مدارس صنعتی آلمان آشنا شده بود. در بازگشت به ایران نیز چند سالی در انجمن معارف دست به تاسیس مدارس ابتدایی و متوسطه زد. در سال 1286 احتشام السلطنه به عنوان دومین رییس مجلس بر جایگاه ریاست خانه ملت تکیه زد. او پیش از این سال از آلمانی ها دعوت نموده بود که به ایران بیایند و همراه دولت ایران مدرسه صنعتی بسازند.

نقشه ساختمان مدرسه و ساختمان آن را مهندسی آلمانی به اسم اتوشولتس برعهده گرفت. معمار ساختمان نیز استاد عبدالله میرزا بود. زمین این مدرسه را دولت وقت به صدارت ناصرالملک قره گوزلو که خودش از تحصیلکردگان آکسفورد بود در اختیار گروه آلمانی گذاشت. این زمین که در شمال غربی میدان مشق و ابتدای خیابان رفاییل بود هشت هزار متر مربع مساحت داشت. دولت ایران از بودجه سالیانه هشت هزار تومان مدرسه پنج هزار تومان و دولت آلمان سه هزار تومان را پرداخت می کرد. این مدرسه با چهل دانش آموز بین 8 تا 18 سال فعالیت خود را 17 اردیبهشت 1286 شروع کرد. تاریخ تاسیس مدرسه و نام مهندس آلمانی و معمار ایرانی آن هنوز هم روی سنگ کوچکی کنار پله ورودی اتاق مدیر مدرسه نصب شده است. مدرسه با نام مدرسه ایران و آلمان به مدیریت دکتر ولفانگ اشترونگ افتتاح شد.

این مدرسه نخستین مدرسه ایران بود که زبان آلمانی در آن تدریس می شد. در کنار آن استاد محسن گرانمایه و شیخ محمدعبده زبان فارسی و عربی را به دانش آموزان تدریس می کردند.

مدرسه آلمانی بسیار زود توانست در میان خانواده های تهرانی جای خود را باز کند و در چهار سال ابتدایی میزان دانش آموزان آن به 250 نفر رسید. در اولین جشن فارغ التحصیلی مدرسه پرنس رویس وزیر مختار آلمان شرکت نموده بود. اما این فرایند با شروع جنگ جهانی اول و ورود متفقین به ایران کند شد. روس ها و انگلیس ها به خاطر یاری های آلمانی ها به مدرسه در سال 1295 آن را تعطیل کردند.

اما مدرسه کمتر از یک ماه بعد از کودتای 1299 پهلوی اول یعنی در 16 فروردین 1300 با یاری هزینه 10 هزار تومانی دولت برای ترمیم و بازسازی بازگشایی شد. دولت یک شرط برای ادامه کار مدرسه گذاشت و آن هم افزودن آموزش های فنی و حرفه ای در مدرسه بود.

چند ماه بعد مدرسه سه متخصص آلمانی را برای تدریس و ریاست مدرسه استخدام کرد. در بهمن 1303 مدرسه به نام هنرستان فنی تهران معروف شد و رشته های فلزکاری و آهنگری و رنگرزی و نساجی هم به این درس ها اضافه شدند. از معلمان معروف مدرسه می توان به نیما یوشیج و عظیم علوی و نظام وفا اشاره نمود. عظیم علوی را از همین مدرسه دستگیر کردند و به زندان شهربانی در میدان مشق بردند. عبدالحسین میکده نیز ناظم مدرسه بود. در فاصله سالهای دهه 1310 تا 20 در فاصله 200 متری این هنرستان هنرستان صنعتی دختران نیز ساخته و کار خود را شروع کرد.

معلمان آلمانی مدرسه یک بار دیگر هم در سال 1320 تا 28 از ایران اخراج شدند. اما بعد از سرانجام جنگ و بازگشت آرامش به آلمان بار دیگر متخصصان آلمانی به این مدرسه بازگشتند و مدرسه تا امروز به کار خود ادامه داده است. این مدرسه مقدمه ای بود برای تاسیس دانشگاه علم و صنعت و دانشگاه صنعتی ایران.

پژوهشگر: فرزانه ابراهیم زاده

lov-e.ir: عاشقان علم الکترونیک، بچه های مهندسی برق و الکترونیک

wallpaper7.ir: مجله تصویر و سرگرمی | مجله آموزشی با سرگرمی گرافیستها و کارکاتوریست ها

abuzariyon.ir: مجله ابوذریون | نگاهی اجمالی به رویدادهای روز ایران و جهان